Tarihi kaynaklar bize, Adapazarı yerleşim bölgesinde önceleri Bitinya'lıların, ardından Bizanslıların yaşadıklarını bildirmektedir. Öte yandan, ilim adamlarının yaptıkları araştırmalara göre; Sakarya Nehri'nin birkaç asır öncesine kadar, diğer kolunun Beşköprü'nün altından geçip Çark Deresi'yle birleşerek şehrin batı yakasında iki farklı koldan aktığı tespit edilmiştir. 1324'de Orhan Gazi zamanında Bizanslılardan fethedilen yerleşim birimlerine "Ada Karyesi" (Adaköy) adının verilmesi, söz konusu bilgileri doğrulamaktadır. Halen mevcudiyetini koruyan Orhan Camii, deprem ve yangınlarla mimarisi değişse de, Osmanlı Fethinin en önemli ayak izlerini taşımaktadır. Başta Gubarizadeler, Arapzadeler, Abasıyanıkzadeler ve Rençberzadeler olmak üzere 12 aile tarafından kurulan köy; bölgede ziraatın canlanması üzerine pazarıyla ilgi çekmiş, ardından bölgede nüfus artmaya başlamış, 16'ncı yüzyılda "Ada Nahiyesi"ne dönüşmüş, 18'nci yüzyılda Kocaeli vilayetine bağlı "Ada Kazası" adını almıştır. Bölgenin zirai ve ticari yapısına göre şekillenen yerleşim; Semerciler, Tığcılar, Hasırcılar, Papuçcular ve Çıracılar adını taşıyan mahalleler kurulması ve Sakarya Nehri'nin iki kolu arasında kurulan pazarıyla, gerçek bir "Adapazarı" hüviyeti kazanmıştır. 1868 yılında "Adapazarı Belediyesi" adıyla belediye teşkilatı kurulan ilçe, "93 Harbi" diye bilinen 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi sonrasında, bilhassa Kafkas ve Balkanlar'dan yoğun göçe maruz kalmış ve bir nevi "Der Seadet" (huzur yurdu) hüviyetini kazanmıştır. I.Cihan Harbi sırasında üç kez Yunan ve onların işbirlikçisi çetelerin işgaline maruz kalan Adapazarı, bölgedeki Milis Kuvvetleri sayesinde 21 Haziran 1921 tarihinde düşman işgalinden kurtarılmıştır. "Akova" adıyla bilinen ve ülkenin en verimli ovasında ziraat ağırlıklı bir gelişme gösteren Adapazarı'na, 1940 ve 1950 yıllarında bilhassa Karadeniz sahillerinden, Bulgaristan ve Yunanistan'dan yoğun göçler olmuştur. Şeker Fabrikası, Ziraat Aletleri Fabrikası ve Vagon Fabrikası Adapazarı'nda sanayinin gelişmesine öncülük ederken köyden kente göçü de hızlandırmıştır. 17 Haziran 1954 tarihinde TBMM'de kabul edilen kanunla, Kocaeli Vilayeti'nden ayrılarak merkez ilçesi Adapazarı olan Sakarya Vilayeti kurulmuştur. 17 Ağustos 1999 tarihinde yaşanan Marmara Depremi Adapazarı'nda büyük can ve mal kaybına yol açmıştır. Resmi kayıtlara göre 3.891 insanımız hayatını kaybetmiş, 5.185 kişi de yaralanmıştır. Sakarya ili içinde 81.702 konut ve işyeri çeşitli düzeylerde hasar görmüştür. 6 Mart 2000 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 593 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile "Büyükşehir Belediyesi" kurulmuş, Adapazarı Belediyesinde Büyükşehir Belediyesi'nin "Merkez" isimli alt kademe belediyesine dönüştürülmüştür. Bu tarihten ilk mahalli idari seçimlere kadar (28.03.2004) Adapazarı Merkez Belediyesi'ne ait görev ve yetkiler Büyükşehir Belediyesi'nce yerine getirilmiştir. 22.10.2000 tarihinde yapılan son nüfus sayımı sonuçlarına göre, Adapazarı Merkez nüfusu 158.474, Büyükşehir nüfusu ise 303.989'dir. Adapazarı, farklı kültürlerdeki insanların huzur içinde yaşadığı, ticaret ve sanayi yönünden hızla gelişen, zengin güzellikleri ve sevecen insanlarıyla modern bir Anadolu şehridir.